رشته بهداشت محیط یک حوزه مهم در علوم بهداشت است. این رشته به بررسی و بهبود بهداشت جامعه و محیط زیست می‌پردازد. در این رشته، موضوعاتی مانند بهداشت آب، بهداشت اماکن عمومی، بهداشت هوا، دفع زباله‌ها و سایر مسائل مرتبط با حفظ سلامتی انسان در محیط زیست مورد بررسی قرار می‌گیرد¹⁵.
بهداشت محیط همچنین شامل مطالعه فاکتورهای محیطی مضر برای سلامت انسان، تشخیص و پیشگیری از اثرات ناشی از این عوامل است. از دیدگاه کاربردی، بهداشت محیط به تعریف زیر می‌آید: بهداشت محیط، تکوین نظم یافته، ارتقای و اجرای معیارهایی است که شرایط خارجی مسبب بیماری، ناتوانی و سلب آسایش از انسان را کنترل می‌کنند¹.
بهداشت محیط به طور موکّد سلامتی انسان و بهداشت مردم را به عنوان هدف اصلی پیگیری می‌کند و کیفیت محیط و حفظ سلامتی اکوسیستم‌ها را به طور غیرمستقیم مورد توجه قرار می‌دهد¹.
نقش بهداشت محیط در حفظ سلامتی انسان
از دیدگاه حرفه‌ای، مهندسان بهداشت محیط نقش مهمی در حفظ سلامتی انسان و محیط زیست دارند. آنها با استفاده از دانش زیست محیطی و اصول مهندسی، به کنترل، اصلاح و بهبود عوامل فیزیکی، شیمیایی و زیستی محیط جهت حفظ و ارتقاء سلامتی و رفاه انسان می‌پردازند.
این حوزه شامل کنترل عوامل مختلفی است که تأثیر مستقیم یا غیرمستقیم بر سلامت انسان دارند. بهداشت محیط شامل موارد زیر می‌شود:
- بهداشت آب و فاضلاب: مطالعه و کنترل کیفیت آب و فاضلاب به منظور جلوگیری از انتقال بیماری‌ها.
- بهداشت مواد غذایی: بررسی و تضمین ایمنی مواد غذایی برای جلوگیری از بیماری‌های مرتبط با مصرف آنها.
- کنترل سموم و مواد گندزدا: مطالعه و کنترل مواد مضر در محیط که می‌توانند به سلامت انسان آسیب برسانند.
- مبارزه با حشرات و جوندگان: کنترل و پیشگیری از انتقال بیماری‌ها توسط حشرات و جوندگان.
- اجرا و پایش: اجرای معیارهای بهداشت محیط و پایش شرایط خارجی به منظور حفظ سلامت و رفاه انسان
بهداشت محیط به بررسی مسائل زیست محیطی همچون آب، فاضلاب، زباله هوا و کنترل بهداشتی مواد غذایی می پردازد¹. برای ورود به این رشته، توانایی های لازم شامل دقت زیاد و توجه به جزییات، مهارت ارتباطی مناسب، علاقه مندی به شناخت و حل مسائل و مشکلات محیطی با هدف بهبود زندگی بشر، مسئولیت پذیر بودن، آشنایی کامل با قوانین، دستورالعمل ها و آیین نامه های مرتبط به بهداشت محیط می باشد
- دقت زیاد و توجه به جزییات: برای بررسی مسائل زیست محیطی، نیاز به دقت در جمع‌آوری داده‌ها و توجه به جزییات دارید.
- مهارت ارتباطی مناسب: برای همکاری با دیگر حرفه‌ای‌ها و ارتباط با جامعه، مهارت‌های ارتباطی ضروری است.
- علاقه‌مندی به شناخت و حل مسائل و مشکلات محیطی: برای بهبود زندگی بشر و محیط زیست، نیاز به علاقه به حل مسائل محیطی دارید.
- مسئولیت‌پذیری: به عنوان یک بهداشت‌کار، مسئولیت‌پذیری در اجرای برنامه‌ها و پروژه‌های بهداشت محیطی بسیار مهم است.
- آشنایی کامل با قوانین و آیین‌نامه‌های مرتبط به بهداشت محیط: برای اجرای بهتر برنامه‌ها، نیاز به آگاهی از قوانین و مقررات مرتبط با بهداشت محیط دارید.
- توانایی در دروس بیولوژی، شیمی، فیزیک و ریاضی: این دروس به شما اطلاعات اساسی در زمینه بهداشت محیط را می دهند
رتبه مورد نیاز برای قبولی در این رشته بین ۱۵۰۰۰تا ۲۰۰۰۰ است
با توجه به اهمیت این حوزه، فرصت‌های شغلی در رشته بهداشت محیط بسیار گسترده هستند. فارغ التحصیلان این رشته می‌توانند در محیط هایی مانند سازمان های آب و فاضلاب، وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی، شهرداری ها، مراکز بهداشتی درمانی، بیمارستان‌ها و سایر مراکز مرتبط با بهداشت محیط کار کنند
- مدیریت پسماندها: کارشناس بهداشت محیط مسئول مدیریت پسماندها، جمع‌آوری و دفع صحیح آنها است. این شامل مدیریت زباله‌های شهری، پسماندهای صنعتی، پسماندهای پزشکی و سایر پسماندها می‌شود.
- کنترل آلودگی هوا و آب: کارشناس بهداشت محیط مسئول نظارت بر کیفیت آب و هوا است. او باید آلودگی‌های مختلف را مانند آلودگی هوای شهری، آلودگی آب‌های سطحی و زیرزمینی، آلودگی صوتی و … کنترل کند.
- مدیریت ایمنی و بهداشت در محیط کار: کارشناس بهداشت محیط مسئول ایجاد و اجرای برنامه‌های بهداشت و ایمنی در محیط کار است. او باید مسائلی مانند ایمنی در کارگاه‌ها، مواد شیمیایی، تجهیزات ایمنی و … را مدیریت کند.
- مدیریت بهداشت محیطی در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی درمانی: کارشناس بهداشت محیط در بیمارستان‌ها و مراکز بهداشتی درمانی مسئول مدیریت بهداشت محیطی است. او باید به مواردی مانند ضدعفونی، مدیریت پسماندها، کنترل عفونت‌ها و … توجه داشته باشد.
- مدیریت منابع طبیعی: کارشناس بهداشت محیط می‌تواند در مواردی مانند مدیریت منابع آبی، حفاظت از منابع طبیعی، مدیریت جنگل‌ها و … فعالیت کند.
- مشاوره و آموزش به جامعه: کارشناس بهداشت محیط می‌تواند به جامعه مشاوره و آموزش در زمینه‌های بهداشت محیطی ارائه دهند
آجودانی کارشناس بهداشت و عضو تیم مشاوره تحصیلی مجموعه جهاد آموزشی
